Contoh unsur intrinsik novel dalam bahasa jawa

Ilustrasi contoh cerkak Bahasa Jawa singkat beserta unsur intrinsiknya, sumber foto Sincerely Media on Unsplash

Salah satu karya sastra dalam bahasa Jawa adalah cerkak, singkatan dari cerita cekak. Cerkak ini adalah cerita singkat yang bersifat fiksi, yang ceritanya lebih pendek dari novel tetapi lebih panjang dari puisi. Dalam penulisan cerkak, hampir sama dengan penulisan cerita pendek atau cerpen, yaitu memiliki unsur intrinsik yang penting dalam cerita. Berikut ini penjelasan dan contoh cerkak bahasa Jawa singkat beserta unsur intrinsiknya.

Ilustrasi contoh cerkak Bahasa Jawa singkat beserta unsur intrinsiknya, sumber foto Mikołaj on Unsplash

Sebagai suatu karya sastra, cerkak memiliki beberapa unsur intrinsik. Dikutip dari buku Bahasa Jawa Xa, Eko Gunawan (2016) berikut adalah unsur intrinsik dari cerkak:

  1. Tema: Tema adalah ide pokok atau masalah utama yang mendasari jalannya cerita.

  2. Setting: Setting adalah latar dalam sebuah cerita, yati tempat, waktu, dan keadaan sosial budaya.

  3. Sudut Pandang: Sudut pandang penceritaan tokoh, bisa sudut pandang orang pertama atau orang ketiga.

  4. Alur/Plot: Alur atau plot adalah urutan peristiwa dalam cerita, seperti alur maju, alur mundur, atau alur maju mundur.

  5. Penokohan: Penokohan merupakan penggambaran karakter atau watak tokoh dalam cerita.

  6. Konflik: Konflik adalah permasalahan utama dalam cerita.

Agar lebih mudah dalam memahami cerkak berikut adalah 4 contoh cerkak singkat dalam Bahasa Jawa.

Bapakku nduwe usaha ngingu pitik sing terkenal ning desaku. 5 kandang pitik dideleh ning mburi omah. Saben kandang pitik kui ukurane 5 x 6 meter sing cukup dinggoni 50 pitik.

Aku saben esuk ngewangi bapak makani pitik-pitik gen cepet gedhe lan iso payu larang. Pakan pitik sing dicepakne nggo makani macem-macem, mulai seko beras, jagung, nganti dedak.

Gen oleh rego murah, pakan kui dituku seko tengkulak sing wis dadi langganan suwe. Tigan seko pitik-pitik iku dijupuki saben dino nek nemu. Alhamdulilah keluargaku iso nggawe usaha dewe.

Aku dewe seneng banget sinau soal ngingu pitik langsung karo bapak. Aku duweni cita-cita yen suk gedhe bakal iso nerusne usahane bapakku gen luweh gedhe.

Sahabatku kang Becik Atine

Pas bali sekolah, aku karo kanca-kancaku mangkat niliki Andi sing wis ra mlebu sekolah seminggu. Krungu-krungu, Andi ki loro tipes. Aku mbek konco-konco inisiatif urunan gawakne roti lan buah sing disenengi Andi. Aku lan koncoku numpak onthel bareng sisan bali. Ndilalahe pas nek tengah dalan ora sengojo ban othelku kecubles paku.

“Do, onthelku kok kroso gliyut-gliyut”, tembungku ning Edo.

“Lha emange ngopo?” jawabe Edo.

“Sik tak mandek sik. Tak tiliki ngopo kok ngene,” balesku.

Terus aku mandek mbek Edo nggo ndelok onthelku saktemene kenek opo. Konco-koncoku liyane langsung ning omahe Andi. Mbasan tak delok, tibake banku ketubles paku ngasi gembos. Akhire aku golek tambal ban dikancani Edo. Bejane pas kui ra ono tambal ban. Yawis, onthelku tak gowo bali disik terus aku nggonceng Edo. Aku matur suwun banget karo Edo, mergo Edo gelem tak goncengi mangkat mulih dino kui.

Minggu wingi aku ulang tahun umur 10 tahun, ibukku duweni rencana gawe acara ulang tahun nek omah lan ngundan kabeh konco-koncoku sing jumlahe ono 15.Aku seneng banget pas diaturi ibuk ulang tahunku bakal dirayakno. Sebelum dino kang ditunggu-tunggu, aku diajak ibuk lan bapak tumbas klambi anyar gae acara kasebut.

Ruang tamu omahku juga bakal di hias gawe balon-balon lan pita sing katon apik lan meriah. Ora ketinggalan ibukku juga pesen roti ulang tahun bentuk minion sesuai karo sing tak senengi. Dulur-dulur sekitaran omah ugo moro lan mbantu ibukku ngewangi masak gae acara kasebut.Konco-koncoku podo teko lan gowo hadiah, enek sing menehi kado buku, pensi, tas, lepak lan sepatu.Acara kasebut berjalan dengan meriah, momen iku ora bakal iso tak lalekne.

Budi ya iku, bocah kang taseh sekolah ing bangku SD kira-kira sampun kelas 5, panggaweane sabendina, sak sampune wangsul sekolah mangan, sinau banjur ngewangi bapak lan ibu ne menyang sawah damel ngramut godhongan, sing biasane di dol ing pasar rongdina pisan. Nanging budi teng mriku mboten ngramut godhongan nanging pados kayu damel masak boke teng gria.

Saben sore Budi ngaji TPA teng masjid ing desone nganti bengi. Budi dados bocah kang apik lan santung marang wong shing luwih tuwo, amergi sangune ngaji lan didikane wong tuwo ingkang sae.

“Mbok, kulo bidal sekolah riyen nggih?”. Pitakon budi karo nyalami Bapak lan Ibuke lan nyuwun doa restu. “Oh, iyo len shing ngati-ati lan seng tenanan olehe golek ilmu”. Pas budi mangkat sekolah enten mbah-mbah wus tuwo gowo depok isi telo teko kali, Budi ngroso mesakne dateng mbah niku langsung ditulungi lan di terake nganti tekan omah.

Budi niku tiang ingkng sae, nek teng sekolahan di senengi kalian gugu-guru lan rencang-rencange. Najan anake wong nora duwe, nanging Budi gadah akhlak ingkang sae, seneng tinulung, lan welas asing marang liyane.

Dengan penjelasan dan contoh cerkak Bahasa Jawa singkat beserta unsur intrinsiknya yang diuraikan di atas, pembaca lebih bisa memahami dan mengetahui apa yang dimaksud dengan cerkak itu. (WWN)


Page 2